Δημοσιεύθηκε χθες στην εφημερίδα της Δημοκρατίας ο νέος νόμος που διέπει τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων των ανώτατων αξιωματούχων, των συζύγων και των ανήλικων τέκνων τους, με την επισήμανση ότι τίθεται σε ισχύ σε τρεις μήνες, δηλαδή, την 01/11/2024. Η προθεσμία των τριών μηνών δόθηκε με σκοπό να ετοιμαστούν οι νέες δηλώσεις «Πόθεν Έσχες» που θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά στην Επιτροπή «Πόθεν Έσχες» της Βουλής ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρόεδρος της Βουλής, οι βουλευτές, οι ευρωβουλευτές, οι υπουργοί και οι υφυπουργοί.
Πότε θα υποβάλλονται
Σύμφωνα με τον νέο νόμο για το Πόθεν Έσχες, που τιτλοφορείται ως «Ο περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας (Υποβολή και Έλεγχος Καταστάσεων Προσωπικής και Επαγγελματικής Περιουσίας) Νόμος του 2024», οι πιο πάνω ελεγχόμενοι αξιωματούχοι θα είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν κατάσταση ενεργητικού και παθητικού της περιουσίας τους εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία ανάληψης του αξιώματός τους και εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία λήξης της θητείας ή της παραίτησης ή της απώλειας του αξιώματός τους.
Οι δηλώσεις Πόθεν Έσχες θα δημοσιοποιούνται εντός 30 ημερών απο την υποβολή τους στην ιστοσελίδα της Επιτροπής για το Πόθεν Έσχες. Της εν λόγω Επιτροπής προεδρεύει η Αννίτα Δημητρίου. Τακτικά μέλη είναι οι Νίκος Τορναρίτης - ΔΗΣΥ και Γιώργος Λουκαΐδης - ΑΚΕΛ και αναπληρωματικά μέλη οι Πανίκος Λεωνίδου – ΔΗΚΟ και Μαρίνος Σιζόπουλος – ΕΔΕΚ.
Στην ιστοσελίδα της Επιτροπής για το Πόθεν Έσχες θα αναρτώνται και τα ονόματα των αξιωματούχων που δεν θα καταθέτουν δηλώσεις Πόθεν Έσχες για να εκτίθενται στο κοινό που τους ψήφισε. Την ποινή των διορισμένων αξιωματούχων που δεν θα καταθέτουν δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων για να μην ελεγχθούν για αθέμιτο πλουτισμό θα αποφασίζει ο Προέδρος της Δημοκρατίας.
Θα συνεχίσουν να μην δημοσιοποιούνται, βάσει απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, τα Πόθεν Έσχες των συζύγων/συμβίων και των ανήλικων τέκνων των αξιωματούχων.
Τι θα δηλώνουν
Στις νέες δηλώσεις Πόθεν Έσχες, που έγιναν πολύ πιο αναλυτικές, θα πρέπει να δηλώνονται τα ακόλουθα:
Ακίνητη περιουσία. Τοποθεσία, μερίδιο, έτος απόκτησης και τρόπος απόκτησης.
Επενδύσεις. Αριθμός μετοχών/τίτλων, έτος απόκτησης και τρόπος απόκτησης.
Οχήματα. Έτος απόκτησης και τρόπος απόκτησης.
Άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως έπιπλα και εξοπλισμό, σκάφη, τιμαλφή, πίνακες, κυνηγετικά όπλα κ.λπ. Έτος απόκτησης και τρόπος απόκτησης.
Καταθέσεις και πιστωτικά υπόλοιπα σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς.
Δάνεια και χρεωστικά υπόλοιπα σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς.
Κατάσταση εσόδων και εξόδων. Στην κατηγορία «Έσοδα» εμπίμπτουν τα εξής: μισθός, σύνταξη, ενοίκια, τόκοι, μερίσματα, μερίδια συνεταιρισμών, χορηγίες, δωρεές, κέρδη από την πώληση πάγιων στοιχείων κ.ά. Στην κατηγορία «Έξοδα» περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: Διαβίωση, σχολεία/σπουδές παιδιών, φόροι που πληρώθηκαν, Κοινωνικές Ασφαλίσεις που πληρώθηκαν, Ασφάλειες, Εργοδοτήσεις (π.χ. οικιακή βοηθός), ενοίκια, δωρεές, τόκοι τραπεζών κ.ά.
Κατάσταση συμφιλίωσης. Οι ελεγχόμενοι αξιωματούχοι θα καταγράφουν με λεπτομέρεια τη διαφοροποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων για όσο χρονικό διάστημα κατείχαν δημόσιο αξίωμα. Η θητεία τους είναι πέντε χρόνια.
Οι δηλώσεις Πόθεν Έσχες θα υποβάλλονται από τους ελεγχόμενους αξιωματούχους ηλεκτρονικά στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής σε συγκεκριμένη ηλεκτρονική διεύθυνση που θα δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτόν.
Πότε θα διενεργείται έρευνα
Η Επιτροπή Πόθεν Έσχες, αφού θα διαπιστώνει ότι οι δηλώσεις Πόθεν Έσχες είναι σωστά συμπληρωμένες, θα τις διαβιβάζει εντός 30 ημερών, σε ηλεκτρονική μορφή, στον Έφορο Φορολογίας για έλεγχο. Εντός τριών μηνών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης του διενεργούμενου ελέγχου, ο Έφορος Φορολογίας θα πρέπει να υποβάλλει τις τυχόν παρατηρήσεις του στην Επιτροπή Πόθεν Έσχες. Ειδική έρευνα εναντίον ελεγχόμενου αξιωματούχου θα αρχίζει μόνο εφόσον θα συντρέχει μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
1 Να έχει τεθεί ενώπιον της Επιτροπής Πόθεν Έσχες γραπτή ένορκη καταγγελία.
2 Τα προκύπτοντα ευρήματα από τον έλεγχο των υποβληθεισών καταστάσεων να δικαιολογούν την έναρξη ειδικής έρευνας. Σε περίπτωση απόφασης για έναρξη ειδικής έρευνας εναντίον ευρωβουλευτή, ο νέος νόμος προβλέπει την ενημέρωση εκ των προτέρων του ροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ποινική έρευνα
Σε περίπτωση κατά την οποία η Επιτροπή Πόθεν Έσχες αποφασίσει ότι επιβάλλεται η έναρξη ειδικής έρευνας εναντίον αξιωματούχου, αναθέτει αυτήν στον Έφορο Φορολογίας, ο οποίος συντάσσει πόρισμα και το καταθέτει στην Επιτροπή. Το πόρισμα κοινοποιείται αμελλητί:
Στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, εφόσον αφορά υπουργό - υφυπουργό.
Στον Πρόεδρο της Βουλής, εφόσον αφορά βουλευτή ή ευρωβουλευτή.
Στα μέλη της σύσκεψης των αρχηγών ή εκπροσώπων των πολιτικών κομμάτων, εφόσον αφορά τον πρόεδρο της Βουλής.
Στον πρόεδρο της Βουλής εφόσον αφορά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η έκθεση κοινοποιείται παράλληλα στον επηρεαζόμενο αξιωματούχο.
Σύμφωνα με το νέο Πόθεν Έσχες, αξιωματούχος που έχει περιλάβει στη δήλωσή του περιουσιακό στοιχείο του οποίου η πηγή δεν δικαιολογείται ή διαπιστώνεται διαφοροποίηση περιουσιακών στοιχείων χωρίς επαρκείς επεξηγήσεις θα υπόκειται στις διατάξεις του περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμου και τα ευρήματα από τον διενεργούμενο έλεγχο θα διαβιβάζονται στον Γενικό Εισαγγελέα για τις δικές του ενέργειες.
Αδικήματα και ποινές
Όποιος καθ’ οιονδήποτε τρόπο παρεμποδίζει το έργο της Επιτροπής Πόθεν Έσχες ή/και του Εφόρου Φορολογίας δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή και στις δύο αυτές ποινές.
Οποιοδήποτε πρόσωπο, κατά την άσκηση των καθηκόντων του δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου, παραβεί την υποχρέωση για τήρηση απόλυτης εχεμύθειας είναι ένοχο ποινικού αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του τιμωρείται με χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €50.000 ή με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία έτη ή και με τις δύο αυτές ποινές. Το συγκεκριμένο άρθρο αφορά τους υπαλλήλους της Βουλής, που θα αρχειοθετούν τις δηλώσεις Πόθεν Έσχες, και τους υπαλλήλους του Τμήματος Φορολογίας που θα ελέγχουν τις δηλώσεις Πόθεν Έσχες.
Σε περίπτωση κατά την οποία στο πλαίσιο ειδικής έρευνας διαπιστώνεται ότι ο ελεγχόμενος αξιωματούχος υπέβαλε ψευδή στοιχεία στις καταστάσεις περιουσιακών στοιχείων είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή και στις δύο αυτές ποινές.
Πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε καταγγελία κατά αξιωματούχου και εκ προθέσεως παρέχει ψευδή ή παραπλανητικές πληροφορίες είναι ένοχο ποινικού αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, τιμωρείται με χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €50.000 ή με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία έτη ή και με τις δύο αυτές ποινές.
Καταγγελία εναντίον αξιωματούχου λογίζεται ως εμπιστευτική και η δημοσίευσή της από οποιοδήποτε πρόσωπο συνιστά ποινικό αδίκημα, το οποίο, σε περίπτωση καταδίκης του, τιμωρείται με χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €10.000 ή με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή και με τις δύο αυτές ποινές.
